Met het heidendom bedoelen we de Germaanse spiritualiteit van onze voorouders. Hierbij speelde voorouderverering en connectie met goden die aan de natuur verbonden waren een belangrijke rol. Later ging deze verering onder druk van bekering over in een wat algemener geloof in geesten en demonen. Dat heeft zich voortgezet in het volksgeloof. Helaas werd hierdoor de oorspronkelijke spiritualiteit van de godencultus grotendeels vernietigd.

Na de val van het Romeinse Rijk, eind 5e eeuw, begon een nieuw tijdperk en verspreidde het christendom zich over Noordwest-Europa. Ruim 1000 jaar was het christendom van een enorme invloed op ons denken en zelfs nu, na tientallen jaren ontkerkelijking, nog steeds. De christenen, moslims en judaïsten hebben op allerlei manieren geprobeerd een abrahamistische denkwijze aan de Noordwest-Europese volkeren op te dringen. Maar is dit ook gelukt? Het heidendom was, of is, heel hardnekkig. Allerlei heidense elementen zijn bewaard gebleven in geschriften, zoals bijvoorbeeld in de Edda, de verchristelijkte feestdagen, in onze kinderrijmpjes en in sprookjes.

Laten we meteen met de deur in huis vallen: Ostara is een pseudogodin. Dit is een godin die wel in populaire en wetenschappelijke literatuur voorkomt maar die historisch niet erkend wordt. Ok, laptop dichtklappen of een ander artikel schrijven… of toch niet. Nee, Ostara is een godin met veel betekenis voor het heidendom.

Staat ons lot vast of hebben we er invloed op? Kunnen we de toekomst voorspellen? Hoe keken onze voorouders aan tegen verleden, heden en toekomst? Het is een feit dat het lot altijd de interesse heeft gehad van mensen.

In de Germaanse mythologie komen veel verschillende niet-menselijke wezens voor. Er zijn twee groepen goden, namelijk de Asen en de Wanen maar er zijn ook Alven en de Jötun (elementaire oerkrachten ook wel reuzen genoemd).

Het oude runenschrift maakt al sinds mensenheugenis deel uit van onze NoordwestEuropese cultuur. In het artikel 'De runen en Wodan' geeft de Stam van de Vos een introductie in de runen en vertellen we over de toepassingen van de runentekens. Eén van de dingen die je met runentekens kunt doen is een bindrune maken. Een bindrune is een combinatie van runen die samengevoegd zijn tot één runenteken. Op deze manier combineer je de betekenissen van de individuele runen, om zo een krachtige nieuwe rune te maken. Hoe gaat dit in zijn werk?

Voor onze heidense voorouders was voorouderverering en het vragen om advies aan de overleden voorouders heel belangrijk. Of het nu ging om de touwbeker-, trechterbeker-, of de klokbekercultuur, ze hebben allemaal hun sporen achtergelaten als het om graven gaat. In Nederland zijn zo'n 3000 (!) grafheuvels en er worden steeds meer grafheuvels ontdekt. Mijn stamgenote Dirkje speelt hier een rol in, want ze bekijkt LIDAR-beelden om nieuwe heuvels te ontdekken die de archeologen dan kunnen onderzoeken. In Drenthe kun je nog tientallen hunebedden vinden en dit zijn wellicht de bekendste grafmonumenten van ons land. Maar hoe bezoek je die grafmonumenten op een respectvolle wijze en hoe leg je contact met de voorouders die hier rusten?

In bijna elke oude cultuur wordt gebruik gemaakt van trance. Door het gebruik van trance wordt het dagelijkse 'blabla' in je hoofd wat minder, zodat je toegang krijgt tot diepere informatie. Deze informatie komt uit je eigen intuïtie. Wat ook mogelijk is, is dat je contact maakt met de godenwereld. Nog een mogelijkheid is dat je tijdens deze trance en krachtdier (vanaf nu het geestesdier genoemd) oefening meer voelt en ziet van oude en verborgen wijsheden. Ook tijdens rituelen gebruik je trance, op die manier maak je contact met een andere laag en worden intenties stevig neergezet. Trance is iets heel natuurlijks, we ervaren allemaal weleens dat we dagdromen of wegdromen in een film, zodat we verder niet zoveel merken van de buitenwereld.

Het hedendaagse Noord-West Europa is dichtbevolkt en dorpen en steden breiden zich steeds verder uit. Dit is een relatief nieuwe ontwikkeling in ons leefgebied, iets van de laatste 1000 jaar. Duizenden jaren lang was ons deel van Europa moeras, heide en vooral bos. Het bos zit dan ook diep in ons collectieve geheugen en veel mensen gaan graag naar parken of natuurgebieden. Ja, ik spreek hier over een collectief geheugen. Onze hersenen bevatten ons geheugen als het om dit leven gaat en het onthouden van praktische zaken maar we hebben ook toegang tot het geheugen van onze voorouders en van ons volk. Dit geheugen zit niet in onze hersenen maar waar dan? In ons DNA? In ons bloed? Goede vraag! We weten alleen dat het bestaat én functioneert. Maar terug naar de bomen...

Mensen zijn soms gewoon klootzakken en soms zijn ze vriendelijk. Dat geldt ook voor jou. Iedereen heeft lichte en donkere kanten. Het leven is moeilijk en mooi te gelijk. De realiteit is dat tussen licht en donker vele variaties bestaan. Dat is nou eenmaal het leven. Als je kijkt naar het Heidendom, dan zie je bijvoorbeeld Freya. Freya is een liefdevolle vruchtbaarheidsgodin, ze beschermt waar ze van houdt. Ze is intens sensitief en zacht. Maar ze is ook in staat om te strijden en te doden. Ze is de godin van het leven en de seksualiteit, maar ze is ook een oorlogsgodin die kan vernietigen als het nodig is. Dit zie je ook bij vrouw Holle, ze is zorgzaam, wijs en liefdevol, maar als je een loopje met haar neemt, dan zet ze je flink op je plaats.

Wodan, of Odin bij de Scandinavische Germanen, was een god die altijd op zoek was naar wijsheid. Om wijsheid te verkrijgen ging Wodan dan ook heel ver. Een bekend verhaal is hoe Hij één van zijn ogen opofferde om uit de bron van de Reus Mimir te mogen drinken. Maar Hij ging nog veel verder en offerde zichzelf aan hemzelf. Negen dagen en nachten hing Wodan aan een boom, gewond door een zelf toegebrachte steek van zijn speer. Hier verkreeg Wodan de wijsheid van de runen en hun magische werking. Dit staat beschreven in het 'Lied van den Hoge': 'Ik weet dat ik hing aan de windige boom negen nachten lang, door de speer gewond, aan Odin gewijd, zelf aan mij zelf, aan de wereldboom waarvan niemand weet uit welke wortels hij groeit. Zij gaven mij brood noch boden mij drank, tenslotte spiedde ik omlaag; nam de runen op, nam ze roepende op: ik viel vervolgens eraf'. Deze diepzinnige strofen maken al duidelijk dat de runentekens niet zomaar een alfabet zijn. Wat zijn de runentekens dan wel? Laten we eerst globaal kijken naar de betekenissen van de 24 runen van het Oudere Futhark schrift. Dit is een runenschrift uit de 2e-8e eeuw en Futhark staat voor de eerste zes tekens, net zoals ons huidige alfabet abc wordt genoemd.

Wodan is de oppergod van het Germaanse pantheon, zo leerde ik op de basisschool. Maar deze god is een heel gecompliceerde god met verschillende kanten. Wodan, zoals we Hem in het Nederlands noemen, is een stormgod, een oorlogsgod, de god die alles op alles zet om wijsheid te verwerven, doodsgod, krijger, zwerver, sjamaan, runenmeester, magiër en leider van de Wilde Jacht. Het is geen wonder dat er geen Germaanse god is met meer bijnamen als Wodan! Zijn naam betekent 'Woedende' en deze naam verraadt al wat over de oorsprong van Wodan. Van oorsprong is Wodan een stormgod en stormen woeden nu eenmaal. Let maar eens op in de decembermaand met zijn stormen. Dit is de maand waarin Wodan's Wilde Jacht, een leger van doden te paard, door de lucht raast. Deze Wilde Jacht was ook een teken van vruchtbaarheid voor het aankomende landbouwjaar. Wodan heeft hier dus een functie als doodsgod maar staat ook in verband met het leven en vruchtbaarheid. Leven en dood zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Het begrip 'animisme' komt uit het Latijn en betekent 'adem, geest, leven'. Een animistisch wereldbeeld betekent dat men alles, bomen, planten, stenen, rivieren en meren, als bezield en levend beschouwd. Dit is een zeer respektvol wereldbeeld en dit was het wereldbeeld van onze voorouders. Dit veranderde toen het christendom aan ons opgelegd werd en later werd met de verstedelijking van onze landen onze band met de natuur steeds minder. Dit betekent niet dat het animisme in de 21e eeuw verdwenen is. Voor ons Europeanen is het heel belangrijk om het animistische wereldbeeld weer terug te krijgen. Onze voorouders leefden in uitgestrekte bossen en deelden het land met talloze natuurwezens. Het was uitermate belangrijk om een goede band met deze natuurwezens te hebben, omdat zij grote invloed hadden op de vruchtbaarheid van de omgeving. Deze natuurwezens, zoals trollen, feeën, hulder en boomgeesten, waren de buren van de mensen.

Vroeger leerde ik op school dat de Germanen en de Kelten, onze voorouders, voor de tijd van het christendom als halve wilden rondliepen. En dat er met de invoering van het christendom pas 'beschaving' werd gebracht. Dit is een grove misvatting. De volken van de Lage Landen verschilden niet zoveel met hoe wij nu zijn. Ze hadden beschaafde leefregels. Tacitus schreef rond het jaar 98 na onze jaartelling over eerzame volken met duidelijke leefregels. Ze leefden meer in harmonie met de natuur. Men zag goden in bomen, bergen en planten. Bezieling in beken, dieren en stammen (Animisme genaamd). En net zoals de Romeinen goden zoals Mars en Venus vereerden, hadden onze voorouders o.a. Wodan, Freya, Vrouw Holle en Nehalennia.

Ik hou zo van hunebedden, ze zijn mysterieus en verbonden met ons land en onze geschiedenis. Ze liggen daar in de velden, op heuvels, verborgen tussen bomen en bij heide. Ik ben op een plek in Drenthe waar 2 hunebedden bij elkaar liggen onder krachtige eiken, een heilige plek. Daar neem ik de tijd om contact te maken met deze prachtige plek en de mensen die hier ooit waren. In onze geschiedenisboeken staat dat hunebedden bedoeld waren om doden in te begraven. Maar vreemd genoeg krijg ik ook nog een ander gevoel bij deze plek.

Wodan, Donar, Freya, Loki en zelfs Nehalennia zijn bekende namen in de wereld van de goden*innen van onze voorouders. Wellicht minder bekend zijn de Matronen. Dit zijn Godinnen die onze stammoeders zijn en doorgaans als drie vrouwen worden afgebeeld. De verering van deze voormoeders is oeroud en gaat terug tot in de steentijd. De afbeelding bij dit artikel laat een Romeinse wij-steen zien waarop de Matronen zijn afgebeeld. Ons deel van Europa werd ten tijde van de Romeinse bezetting Neder-Germanië genoemd en hier werden de Matronen door Germanen, Kelten en Romeinen vereerd. De middelste godin heeft geen hoed op en is de jongste, de dochter. De godinnen naast haar zijn oudere dames en vertegenwoordigen de moeder en de grootmoeder. Zij dragen grote ballonvormige hoeden en Ubische (de Ubiërs waren een Germaanse stam) klederdracht. Soms hebben de drie Matronen ook kleuren: De moeder zit links en is rood, de dochter in het midden is wit en de grootmoeder rechts is zwart. Rood, wit en zwart waren kleuren met diepgaande symbolische betekenis voor onze voorouders maar dat is een heel apart artikel waard. Het is goed mogelijk dat de hoeden en de kleuren een verband hebben met de maan en de zon, omdat deze hemellichamen symbolen zijn van regeneratie. Soms dragen de Matronen een hanger met een maansikkel dus dat idee is niet heel vergezocht.

Nehalennia is de godin van de Noordzee, handel, welvaart en bescherming van zeelieden. Er waren in de Romeinse tijd twee tempels van Nehalennia in wat we vandaag de dag Zeeland noemen. Haar naam betekent 'Zij die bij het water/kust woont'. De tweede en derde eeuw na de jaartelling waren de hoogtijdagen van de Nehalennia-verering en dat was de periode waarin de Romeinen over dit gebied heersten. Ondanks dat de Romeinen veel aan geschiedschrijving hebben gedaan is er niets over Nehalennia geschreven. Gelukkig zijn er wel 370 wij-stenen gevonden, altaarstenen met afbeeldingen en teksten, die aan Nehalennia zijn gewijd en deze wij-stenen geven informatie over Nehalennia en haar volgers. Als we in een tijdmachine zouden stappen en naar het Zeeuwse land zouden gaan in het jaar 200 na de jaartelling dan zien we een Zeeland dat heel anders is als hoe we het vandaag de dag kennen, voornamelijk moeras en heel weinig mensen. Aan de rivier de Schelde vinden we dan twee havenstadjes: Ganuenta (vlakbij het huidige Colijnsplaat) en Domburg (waarvan de Romeinse naam onbekend is). Deze havens waren heel belangrijk, omdat ze een verbinding vormden tussen Neder-Germanië en Britannië. Beide stadjes hadden een tempel die aan Nehalennia was gewijd. Zeelieden en handelaren vroegen de godin om bescherming en welvaart en als dat doel bereikt was schonken ze een wij-steen aan Nehalennia. Deze altaarstenen waren in een Romeinse stijl gemaakt en hadden een afbeelding van Nehalennia en er was informatie ingbeiteld over degene die de altaarsteen had geschonken.

Wat ik zo boeiend vind aan het Solse Gat is dat het een plek vol oude legendes is. Mijn vroegere buurvrouw Klaasje vertelde hier over toen ik klein was. Ze was een minivrouwtje met nog maar één voortand die op haar 85e nog kwiek rond haar kleine Veluwse boerderij schuifelde. Mijn moeder en ik liepen gewoon via de oude deel haar kamer binnen.